Dolanan Jawa: Cublak-Cublak Suweng
Hallo Mitra Javanologi, manawa ngomong soal tembang/gendhing iki wis ora asing maneh kanggo awake dhewe, tau opo ora Mitra Javanologi krungu istilah tembung tembang dolanan? Menawa durung iki wektu kang pener kanggo mitra ngerteni. Tembang yaiku puisi Jawa kang disampekake migunakake nada-nada utawa titi laras lan irama, dene dolanan ateges dolanan. Dadi, tembang dolanan yaiku tembang kang ditembangake bocah-bocah wektu dolanan bareng. Ana piwulang moral spiritual kang dikanggokake nggo generasi enom. Pawenehane nyenengake banget amarga dibarengi beksan lan permainan. Saka mangkono, pitutur kang disampekake ing jero tembang dolanan luwih gampang ditampa daripada pitutur sajroning ukara biasa .
Tembang Dolanan Jawa Cublak-Cublak Suweng umum ditepang dadi tembang iringan permainan utawa dolanan anak ing kalangan masarakat jawa. Miturut sajarahe, tembang Cublak-Cublak Suweng digubah dening Sunan Giri taun 1442 M sakepriye diterangke jero Jurnal Ilmu Budaya (2019). Ing masa kasebut, Sunan kang uga ditepang dadi Raden Paku iki lagi dakwah agama liwat jalur kabudayan. Makna tembang dolanan Cublak-Cublak Suweng diinterpretasikake saka perumpamaan-perumpamaan kang kakandhut ing jero lirik. artine, permaknaan tembang ora diolehi kanthi langsung saka lirik kang tertera.
Makna tembang dolanan Cublak-Cublak Suweng:
Cublak suweng artine papan suweng. Suweng yaiku anting rengga wadon Jawa. Artine ana panggonaning bandha berharga, yaiku suweng (suwung, sepi, sejati) utawa bandha sejati.
Suwenge teng gelenter, artine suweng pating slebar. Bandha sejati iku arupa seneng sejati sabenere wis ana pating slebar ing wataraning manungsa.
Mambu (ambune) ketundhung (dituju) gudel (gudel). Maknane, akeh wong ngupakara ngupadi bandha sejati iku. malah wong-wong bodho (diupamakake gudel) ngupadi bandha iku karo kebak nepsu ego, korupsi lan keserakahan, tujuwane kanggo nemu seneng sejati.
Pak gempo (bapak ompong) lera-lere (niliki tengen kiwa). Wong-wong bodho iku memper wong tuwa ompong kang bingung. sanadyan bandhane melimpah, jebul iku bandha gawean , dudu bandha sejati utawa seneng sejati. Dheweke kabeh bingung amarga dikuwasani dening hawa nepsu keserakahane dhewe. Sopo gelem (sapa arep) ndhelikake (dheweke kang ngumpetake) nggambarake menawa barang sapa wicaksana, dheweke kang nemu panggonaning bandha sejati utawa kebahagian sejati. Dheweke yaiku wong kang tersenyum-sumeleh jero njalani saben kahanan urip, sepisana ana ing tengah-tengah kauripan wong-wong kang srakah.
Sir (ati nurani) pong dele kopong (kedhele kosong tanpa isi). Artine sajroning ati nurani kang kosong. maknane menawa kanggo tekan marang menemu panggonaning bandha sejati (cublak suweng) utawa seneng sejati.
Cakepan:
Cublak-Cublak Suweng (papan anting)
Suwenge ting gelenter (antinge pating slebar)
Pambu ketundhung gudel (ambu gudel kang ucul)
Pak empong lera lere (bapak ompong kang menggeleng-gelengkan sirahe)
Sapa ngguyu ndhelikkake (sapa kang ngguyu dheweke kang ngumpetake)
Sir sir, pong dhele kopong (ati nurani, kedhele kosong)
Penulis:
Mahardika Kurnia Ardhi
Sumber:
https://www.baratayuda.eu.org/2021/09/makna-tembang-dolanan-cublak-cublak.html
